Civcivlerde Öğrenme ve Hafızalama Çalışmaları

AnaSayfa

KULLANILAN YÖNTEMLER   

Çalışmamızın amacının civcivlerde öğrenme ve hafızalama sürecinde NO sisteminin etkisini araştırmak olduğunu belirtmiştik (bkz. Amaç). Bu amaçla Pasif Sakınmanın Öğrenilmesi (PSÖ) yöntemini kullanmaktayız. Bu öğrenme modelinde sistem, hayvanların "sakınılması gereken" bir uyaranla karşılaştırılmaları ve daha sonra bunu belli bir zaman zarfında hatırlayarak, benzer bir uyarandan sakınma davranışı göstermeleridir. Bu deneyde sakınılacak uyaran olarak, kötü tadlı bir madde olan Metilantranilat'a batırılmış boncuklar kullanılmaktadır. Hayvanlar bir kez bu acı maddeyle kaplı bir boncuğu gagalayarak acı tadla karşılaştıklarında, daha sonra benzer bir nesneden kaçınma davranışı göstermektedirler. İşte biz bu deney modelini kullanarak, çeşitli kimyasal maddelerin bu öğrenme mekanizmasına nasıl etki edebileceklerini araştırıyoruz. Şimdi deney yönteminin ayrıntılarını kısaca özetlemeye çalışalım:

Deneylerimizi 1 günlük (yumurtadan çıkalı 24 saat geçmiş) civcivlerde gerçekleştirmekteyiz. Civcivler, ticari bir tavukçuluk kuruluşundan (AYPİ tavukçuluk-Samsun) yumurtadan çıktıkları gün satın alınarak, mümkün olduğunca çabuk bir biçimde laboratuvara getirilmektedir. Civcivler laboratuara getirildiğinde beslenmelerinde kullanılacak karton kutulara paylaştırılmaktalar. Tabii ki bundan önce civcivlerin karışmaması amacıyla numaralandırma yapılması gerekir. Biz bu işlemi, tıbbi flaster parçaları üzerine numaraları yazıp, civcivlerin sağ ayaklarına bu flasterleri dairesel biçimde yapıştırarak yapıyoruz. Numaraların kolay görülebilecek şekilde olmaları önemlidir. Tecrübelerimize göre bu tip bir numaralandırma bir hafta süresince rahatlıkla kullanılabiliyor.


Şekil 1. Civcivlerin numaralandırılması.

 

Civcivler ertesi gün (yani "1 günlük" olduklarında) 2'şerli gruplar halinde ayrı ayrı kutulara alınır ve 10 dakika boyunca bu yeni ortama alışmaları için beklenir. Civcivlerin ikişerli gruplar halinde alınmalarının amacı, civcivlerde sıklıkla görülen yalnızlık stresini engellemektir (strese giren civcivler yüksek sesle bağırarak durumu belli ederler).  Deneyde sürekli kayıt tutulması gerektiğinden, tercihe bağlı olarak tek veya çift numaralı civcivlerin sırtlarının değişik bir renkle renklendirilmesi civciv numaralarının ayırdedilmesi ve kayıtlarda yanlışlık yapılmaması açısından oldukça kolaylık sağlamaktadır. Daha sonra ilk deneme testlerine geçilir.


Şekil 2. Civcivlerin deneye tabi tutuldukları mukavva test kutuları.

 

DENEME TESTLERİ

Başlangıç olarak civcivlere deneme testleri yapılır. Burada civcivlere 30 sn. boyunca, içme suyuna batırılmış bir beyaz boncuk gösterilerek gagalama latensleri (ilk refleks gagalamanın gerçekleşmesine kadar geçen süre) ve tüm etap (30 sn) süresince toplam gagalama sayıları  kaydedilir. Bu süre zarfında civcivin dikkati dağıldığında, boncuk kutunun kenarlarına hafifçe vurularak civcivin dikkati boncuğa çekilebilir. Bocuk hayvanların gagalarına çok fazla yakın ve çok uzak tutulmamalı ve hafifçe hareket ettirilmelidir. Bu deneme testleri 3 kez yapılır ve her deneme arasında 10 dakikalık bir zaman bırakılmalıdır. Bu testlerin amacı, deneye dahil etmek üzere gagalama refleksleri sağlam olan civcivleri bulmaktır. Dolayısıyla deneme testlerinin herhangi birinde gagalama yapmayan civcivler çalışma dışı bırakılmalıdırlar.

ÖĞRETME AŞAMASI

Bundan sonraki aşama, hayvanın "sakınılacak uyaran"la karşılaştırılmasıdır. Öğretmede sakınılması gereken uyaran olarak metilantrenilat (MetA) kullanmaktayız. Bu madde acı bir tada sahiptir ve civcivlerde şiddetli bir tiksinme yaratır. Bu maddeye batırılmış bir boncuk civcivlere sunulduğunda, bu boncuğu gagalayan civcivler gagalarını yere sürterek veya kafalarını sallayarak tipik bir tiksinme davranışı gösterirler. Gözlemcilerin bu tiksinme davranışını ayırdetmeleri oldukça kolaydır; çünkü bu davranış kalıbı normal civciv davranışlarından çok farklıdır. Literatüre göre genellikle bu öğretme basamağı 1 kez uygulanmaktadır.

Bu aşamada beyaz boncuk MetA’a batırılır ve aynen deneme testlerindeki gibi civcivlere 30 sn boyunca sunularak, gagaladıkları ve tiksinmeyi gösterdikleri ana kadar geçen süre kaydedilir.  Normal olarak öğretme seansında "öğrenen" bir civciv, beyaz boncuğu tekrar gördüğünde ya geri geri kaçar ya da tiksinme belirtilerini yeniden gösterir.

 

TEST SEANSLARI

Sonraki aşamamız ise, civcivlerin bu "sakınılması gereken tecrübeyi" ne kadar uzun süre hafızlarında tuttuklarını belirlemektir. Bu sayede, hafıza üzerine etki yapan herhangi bir maddenin etkilerini bu aşamalarda görme imkanına kavuşabilmekteyiz.

İlk test deneyimizi, MetA muamelesinden 10 dakika sonra gerçekleştiriyoruz. Burada ilk önce suya batırılmış beyaz boncuk gösterilerek, civcivlerin gagalama latensleri ve gagalama sayıları kaydedilir. Hemen ardından krom boncuk ile muamele edilerek latens ve sayı kaydedilir. Bu deneyden elde edilen veriler, civcivlerde "kısa süreli hafıza" açısından bir ön bilgi niteliği taşır.

İkinci test deneyi MetA muamelesinden 30 dakika sonra gerçekleştirilmektedir. Deneyin işleyişi aynen ilk deney gibidir. Bu deney de, civcivlerde "orta süreli hafıza" için bir ön bilgi niteliği taşıyan sonuçlar elde etmemizi sağlar.

Üçüncü test deneyi ise MetA muamelesinden 24 saat sonra gerçekleştirilmektedir. Deneyin işleyişi aynen ilk deney gibidir. Bu deney ise "uzun süreli hafıza"nın durumunu gösteren verileri bize vermektedir.

Deneylerin yapılma süreleri çalışan kişiler tarafından belirlenebilir. Örneğin deneyler 10 dk, 30 dk, 1 saat , 3 saat ve 24 saat olarak ayarlanabileceği gibi bizim yaptığımız tarzda 10 dk, 30 dk ve 24 saat olarak da ayarlanabilir. Ayrıca değişik amaçlar ve kronolojiler için faklı zaman aralıkları da yine uyarlanabilmektedir.

Kimyasal maddelerin (örn. L-Arginin,SF vs...) uygulandığı gruplardaki hayvan sayısı istatistiksel açıdan güvenilir sonuçlar elde edilebilmesi için minimum 6-8 tane kadar olmalıdır. Grup başı 10 hayvan oldukça ideal bir değerdir ve bireyler arası değişkenliklerin en aza indirilmesi açısında çalışmaya mümkün olduğunca çok hayvan dahil etmek faydalı olacaktır.

Amaç

Gereçler

Yöntem

NedenCivciv

BeyinÇıkarma

Kaynaklar

Teşekkür

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

NEDEN CİVCİV? >>>